Sáng nay, mình nghe podcast của một cô em gái mà mình biết từ mười lăm năm trước. Ngay từ những ngày còn trên Yahoo360, mình đã thấy ở em một khí chất rất riêng. Lần này, khi nghe em chia sẻ về hành trình từ bỏ một vị trí đáng mơ ước ở Ngân hàng Đầu tư, mình thấy một sự đồng cảm sâu sắc đến lạ.
Nó làm mình nhớ lại chính mình của ngày xưa. Cô sinh viên Ngoại thương luôn mơ mộng về những tòa nhà lấp lánh, về một sự nghiệp trong ngành ngân hàng danh giá. Giấc mơ đó lớn đến nỗi, khi đã ở Canada, mình sẵn sàng rời khỏi “dream team” ở Telus để chuyển sang một ngân hàng top 4, đảm nhận vị trí trong đội chiến lược. Mình đã nghĩ, “Đây rồi, đích đến của mình đây rồi.”
Nhưng thay vì hạnh phúc, mỗi ngày trôi qua mình chỉ thấy bản thân thêm “miserable” – một sự khốn khổ tinh thần khó tả.
Chúng ta, đặc biệt là phụ nữ trẻ đang xây dựng sự nghiệp, thường bị cuốn theo một kịch bản thành công được định sẵn bởi xã hội: trường danh tiếng, công ty lớn, chức danh thật “fancy”. Nhưng ít ai nói với chúng ta rằng, đằng sau tấm CV hào nhoáng ấy có thể là một hệ giá trị hoàn toàn xung đột với con người thật của mình.
Đó chính xác là những gì mình và cô em gái kia đã trải qua. Hệ giá trị trong ngành ngân hàng, vốn đề cao những yếu tố nhất định, đã xung đột với điều mà chúng mình thực sự trân trọng. Cảm giác đó, các chuyên gia gọi là “cognitive dissonance” – sự xung đột nội tâm khi niềm tin và hành động không còn đồng nhất. Đó là khi bạn mặc một chiếc áo quá chật, dù nó là hàng hiệu đắt tiền, bạn cũng không tài nào thở nổi.
Phải mất một chặng đường dài “thử và sai”, kiên nhẫn lắng nghe những tín hiệu từ bên trong, mình mới có thể định hình lại la bàn của chính mình và nhận ra điều cốt lõi: Sự nghiệp đáng giá nhất không đo bằng độ hào nhoáng của chức danh, mà bằng mức độ chân thật bạn được phép thể hiện mỗi ngày.
“Hệ giá trị” không phải là những từ ngữ sáo rỗng trên website công ty. Nó là cách các quyết định được đưa ra khi không ai giám sát. Nó là cách con người đối xử với nhau khi có xung đột. Nó là thứ được ưu tiên giữa “lợi nhuận” và “lương tâm”. Một công việc phù hợp là nơi hệ giá trị của bạn và tổ chức có sự giao thoa thực sự. Ví dụ, nếu bạn đề cao sự sáng tạo và tự chủ, bạn sẽ không thể hạnh phúc trong một môi trường vi mô, quy trình cứng nhắc. Nếu bạn coi trọng sự hợp tác, bạn sẽ kiệt sức trong một văn hóa cạnh tranh khốc liệt.
Đó là nơi bạn không cần mang một chiếc “mặt nạ chuyên nghiệp” để che giấu con người mình, nơi sự bình yên trong tâm hồn không bị xem là một thứ yếu đuối cần hy sinh cho tham vọng. Thay vào đó, nó được xem là tài sản quý giá nhất cần được bảo vệ.
Nói thì đơn giản, nhưng “lắng nghe và thấu hiểu chính mình” là một quá trình đòi hỏi sự chủ động và thành thật. Nó bắt đầu bằng việc đặt những câu hỏi đúng sau mỗi lần “thử và sai”. Thay vì hỏi “Tại sao mình thất bại?”, hãy hỏi “Bài học ở đây là gì? Trải nghiệm này cho mình biết điều gì về thứ mình không thích và không phù hợp?”.
Quá trình này giúp chúng ta làm rõ hai điều cốt lõi:
- Đâu là “phiên bản chân thật nhất” của bạn trong công việc? Hãy nghĩ về những lúc bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng và hiệu quả nhất. Khi đó bạn đang làm gì? Môi trường xung quanh ra sao? Bạn đang làm việc độc lập hay hợp tác? Bạn đang sáng tạo hay phân tích? Đó chính là những mảnh ghép tạo nên con người chân thật của bạn. Ngược lại, những công việc khiến bạn trì hoãn, mệt mỏi dù không quá nặng nhọc, thường là dấu hiệu cho thấy bạn đang phải “gồng mình” để đeo một chiếc mặt nạ chuyên nghiệp không thuộc về mình.
- Sự “giao thoa hệ giá trị” trông như thế nào? Đầu tiên, hãy viết ra 3-5 giá trị quan trọng nhất với bạn trong sự nghiệp (ví dụ: sự tự chủ, sự sáng tạo, sự ổn định, sự cống hiến, sự phát triển). Sau đó, hãy quan sát môi trường làm việc hiện tại hoặc tương lai: Quyết định ở đây được đưa ra dựa trên điều gì? Hành vi nào được khen thưởng? Cách mọi người đối xử với nhau khi có áp lực ra sao? Sự giao thoa lý tưởng là khi những hành động thực tế của tổ chức phản ánh được những giá trị mà bạn coi là bất khả xâm phạm.
Khi hai yếu tố trên được thỏa mãn, bạn sẽ tìm thấy sự bình yên. Sự bình yên này không phải là sự an nhàn. Nó là cảm giác chắc chắn rằng bạn đang đi đúng đường, rằng mỗi nỗ lực bạn bỏ ra đều thuận theo tự nhiên thay vì chống lại chính mình. Đó là trạng thái mà bạn không cần phải đánh đổi con người mình để lấy sự nghiệp, vì sự nghiệp lúc này chính là một phần biểu hiện của con người bạn.
Bởi vì, At the end of the day, if it costs your peace, it’s too expensive.
Mong rằng tất cả chúng ta đều có đủ sự sáng suốt để nhận ra giá trị của riêng mình, và đủ dũng khí để đi theo con đường mang lại sự an yên, thay vì mải miết đuổi theo một “giấc mơ” hào nhoáng của người khác.
P/S: mình để podcast ở đây để bạn tiện nghe nhé
Leave a Reply